Układ chłodzenia silnika w aucie – wymiana płynu chłodniczego, budowa, awarie, zasada działania

Układ chłodzenia w samochodzie z silnikiem spalinowym (benzynowym lub wysokoprężnym) odpowiada za utrzymanie optymalnej temperatury pracy jednostki napędowej. Jego prawidłowe działanie przekłada się na niższe spalanie i redukcję emisji spalin. Zaniedbania w tym obszarze mogą prowadzić do poważnych awarii, takich jak przegrzanie silnika czy uszkodzenie uszczelki pod głowicą. Dlatego warto przyjrzeć się, jak funkcjonuje ten układ, z jakich elementów się składa i jakie problemy mogą w nim wystąpić.

Podczas inspekcji samochodów używanych dla moich Klientów zwracam szczególną uwagę na stan i sprawność układu chłodzącego w aucie – mówi on dużo zarówno o historii serwisowej samochodu, jego kondycji mechanicznej oraz realnym przebiegu i sprawności jednostki spalinowej. Chcesz dowiedzieć się więcej o układzie chłodzenia silnika w aucie? Zapraszam do dalszej lektury.

Spis treści
Jak działa układ chłodzenia silnika?
Budowa układu chłodzenia silnika spalinowego
Rodzaje układów chłodzenia silników spalinowych
Najczęstsze awarie układu chłodzenia w aucie
Rola płynu chłodniczego w układzie
Awaria termostatu
Awaria chłodnicy
Uszkodzenie wentylatora
Awaria pompy cieczy chłodzącej
Zapowietrzony układ chłodzenia
Uszkodzenie uszczelki pod głowicą
Inspekcja układu chłodzenia w samochodzie używanym – pomoc rzeczoznawcy samochodowego Trójmiasto

Jak działa układ chłodzenia silnika?

Układ chłodzenia zaczyna działać zaraz po uruchomieniu silnika. Pompa cieczy chłodzącej, napędzana przez pasek lub łańcuch rozrządu (rzadziej pasek wieloklinowy), wprawia płyn chłodniczy w ruch. Początkowo płyn krąży w zamkniętym obiegu, omijając chłodnicę, co pozwala na szybkie nagrzanie silnika. W miarę wzrostu temperatury cieczy otwiera się termostat, kierując płyn do dużego obiegu, który obejmuje chłodnicę. Od tego momentu układ utrzymuje optymalną temperaturę pracy silnika, chroniąc go przed przegrzaniem.

Układ chłodzenia pełni również dodatkową funkcję – poprzez nagrzewnicę oddaje ciepło do wnętrza pojazdu, umożliwiając jego ogrzewanie.

Aby układ działał prawidłowo, musi być szczelny oraz wypełniony odpowiednią ilością płynu chłodniczego. Sam płyn powinien charakteryzować się odpornością na zamarzanie i wrzenie, a także chronić elementy układu przed korozją i przedwczesnym zużyciem.

Budowa układu chłodzenia silnika spalinowego

Układ chłodzenia składa się z kilku kluczowych komponentów:

  • Chłodnica – umiejscowiona z przodu pojazdu, wykonana z metalu (np. aluminium) i tworzywa sztucznego. Jej zadaniem jest odprowadzanie ciepła z płynu chłodniczego. Podczas jazdy pęd powietrza chłodzi kanaliki chłodnicy, co pozwala na skuteczną wymianę ciepła.
  • Wentylator chłodnicy – montowany od strony silnika. Uruchamia się, gdy samochód stoi lub porusza się wolno, wspomagając chłodzenie płynu. Może być napędzany elektrycznie lub poprzez sprzęgło wiskotyczne.
  • Płaszcz wodny – system metalowych kanalików i rurek, przez które przepływa płyn chłodzący, odbierając ciepło z silnika i zapobiegając przegrzaniu oleju silnikowego.
  • Pompa płynu chłodniczego – odpowiada za cyrkulację płynu w układzie. Napędzana przez pasek rozrządu, łańcuch rozrządu lub rzadziej pasek wieloklinowy, składa się z wirnika, łożysk i uszczelnień.
  • Termostat – steruje obiegiem płynu chłodniczego. W starszych pojazdach jest to proste mechaniczne urządzenie otwierające się przy określonej temperaturze (zazwyczaj 90–110°C). W nowoczesnych samochodach stosuje się elektronicznie sterowane termostaty, które umożliwiają precyzyjne zarządzanie temperaturą cieczy chłodzącej w zależności od obciążenia silnika.
  • Nagrzewnica (wymiennik ciepła) – element przypominający chłodnicę, lecz o znacznie mniejszych rozmiarach. Płyn chłodniczy przepływający przez nagrzewnicę nieznacznie się ochładza, jednocześnie podnosząc temperaturę powietrza wokół niej. Ciepłe powietrze jest następnie rozprowadzane do wnętrza pojazdu za pomocą elektrycznego wentylatora nawiewu.
  • Zbiorniczek wyrównawczy płynu chłodniczego – odpowiada za utrzymanie właściwego ciśnienia w układzie chłodzenia.
  • Zawór regulacji temperatury ogrzewania – sterowany z kabiny pojazdu, umożliwia kontrolę temperatury wewnątrz auta.
  • Przewody gumowe, metalowe oraz przyłącza (króćce) – zapewniają szczelność oraz odpowiedni przepływ płynu chłodniczego w układzie.
  • Czujnik temperatury płynu chłodniczego – przesyła informacje o aktualnej temperaturze płynu do sterownika silnika.
  • Wskaźnik temperatury płynu chłodniczego – znajduje się na desce rozdzielczej i umożliwia kierowcy monitorowanie temperatury układu chłodzenia.

Rodzaje układów chłodzenia silników spalinowych

Układ chłodzenia wodnego jest stosowany od wielu lat, praktycznie bez większych zmian. Modernizacje dotyczyły głównie zwiększenia jego wydajności, wprowadzenia czujników, elektronicznie sterowanych termostatów oraz ulepszonych składów płynów chłodniczych.

Współczesne płyny chłodnicze cechują się wysoką trwałością, odpornością na ekstremalne temperatury oraz zapewniają optymalne warunki pracy silnika.

W motocyklach o mniejszej pojemności oraz niektórych skuterach nadal stosuje się układ chłodzenia powietrznego (chłodzenie bezpośrednie), w którym silnik jest chłodzony podczas jazdy strumieniem powietrza. W starszych samochodach z silnikami chłodzonymi powietrzem dodatkowo montowano wentylator, który generował strumień powietrza na jednostkę napędową. Był on zazwyczaj umieszczony na przedłużeniu wału korbowego lub wałka rozrządu.

Samochody elektryczne również posiadają układ chłodzenia, którego zadaniem jest chłodzenie silnika elektrycznego, elementów elektronicznych (np. falownika) oraz baterii litowo-jonowych. W niskich temperaturach system zapewnia także ich ogrzewanie.

Najczęstsze awarie układu chłodzenia w aucie

Awarie układu chłodzenia są wyjątkowo niebezpieczne, ponieważ mogą prowadzić do przegrzania silnika. Wysoka temperatura powoduje utratę właściwości ochronnych oleju silnikowego, co skutkuje zwiększonym tarciem między metalowymi elementami, a w skrajnych przypadkach nawet zatarciem jednostki napędowej.

Przegrzanie może również prowadzić do uszkodzenia uszczelnień silnika, wypalenia uszczelki pod głowicą czy awarii uszczelek wału korbowego i wałków rozrządu.

Rola płynu chłodniczego w układzie

Stan płynu chłodniczego ma istotny wpływ na funkcjonowanie układu chłodzenia. Stary lub zużyty płyn traci swoje właściwości ochronne, co może skutkować korozją chłodnicy oraz kruszeniem gumowych uszczelek pompy cieczy chłodzącej.

Płyn chłodniczy musi być odporny zarówno na zamarzanie, jak i na działanie wysokich temperatur. Jeśli zamarznie w układzie, może dojść do jego uszkodzenia.

Awaria termostatu

Jedną z najczęstszych usterek układu chłodzenia jest awaria termostatu. Może ona objawiać się na różne sposoby:

  • Termostat zablokowany w pozycji zamkniętej – prowadzi do przegrzewania silnika, szybkie osiąganie wysokiej temperatury pracy.
  • Termostat zablokowany w pozycji otwartej – silnik nie osiąga temperatury roboczej, co powoduje zwiększone spalanie paliwa.
  • Awaria termostatu elektronicznego – często sygnalizowana błędem w diagnostyce pokładowej.

Awaria chłodnicy

Najczęstsze problemy związane z chłodnicą to:

  • Nieszczelność – spowodowana korozją lub uszkodzeniami mechanicznymi.
  • Zapchanie kamieniem kotłowym – wynik stosowania wody zamiast płynu chłodniczego.
  • Uszkodzenie korka chłodnicy – może powodować wycieki i zmniejszoną skuteczność układu.

Uszkodzenie wentylatora

Awaria wentylatora może skutkować przegrzaniem silnika, zwłaszcza podczas jazdy w korku lub w upalne dni. Przyczyny awarii zależą od rodzaju wentylatora:

  • Wentylator ze sprzęgłem wiskotycznym – uszkodzenie sprzęgła.
  • Wentylator elektryczny – uszkodzenie przewodów, awaria silnika lub czujnika temperatury.

Awaria pompy cieczy chłodzącej

Pompa cieczy chłodzącej powinna być wymieniana razem z rozrządem. Najczęstsze awarie to:

  • Zatarcie łożysk – objawia się hałasem podczas pracy pompy.
  • Utrata szczelności uszczelek.
  • Zablokowanie pompy – może doprowadzić do zerwania paska rozrządu.

Zapowietrzony układ chłodzenia

Do zapowietrzenia układu dochodzi najczęściej podczas wymiany płynu chłodniczego. Skutkuje to obniżoną wydajnością chłodzenia.

Przy pracy z układem chłodzenia należy pamiętać, że jego elementy mogą być bardzo gorące. Korek chłodnicy można odkręcać dopiero po wystygnięciu silnika.

Uszkodzenie uszczelki pod głowicą

Awarie układu chłodzenia mogą doprowadzić do wypalenia uszczelki pod głowicą i utraty jej szczelności. Objawia się to przedostawaniem się oleju do układu chłodzenia, co prowadzi do powstawania tłustych plam w płynie chłodniczym. Może również dojść do odwrotnej sytuacji – płyn chłodniczy przedostaje się do oleju silnikowego, powodując jego rozrzedzenie i podwyższenie poziomu oleju.

To poważna awaria, która w skrajnych przypadkach może doprowadzić do całkowitego zniszczenia silnika. Więcej o tym w moim artykule: Uszczelka pod głowicą – objawy, koszty naprawy i diagnostyka

Inspekcja układu chłodzenia w samochodzie używanym – pomoc rzeczoznawcy samochodowego Trójmiasto

Układ chłodzenia to jeden z kluczowych elementów każdego silnika spalinowego – odpowiada za utrzymanie optymalnej temperatury pracy jednostki napędowej, zapobiegając przegrzewaniu i potencjalnym uszkodzeniom. W jego skład wchodzą m.in. chłodnica, pompa wody, termostat, wentylator oraz przewody i kanały, którymi przepływa płyn chłodniczy. Sprawność tego systemu ma bezpośredni wpływ na żywotność silnika oraz komfort użytkowania pojazdu. Nieszczelności, zanieczyszczenia czy awarie podzespołów mogą prowadzić do poważnych i kosztownych napraw.

Jeśli planujesz zakup samochodu używanego w Trójmieście lub okolicach, warto skorzystać z profesjonalnej inspekcji. Jako rzeczoznawca samochodowy Gdańsk podczas inspekcji samochodów używanych zwracam szczególną uwagę na stan układu chłodzenia – sprawdzam jego szczelność, wydajność oraz ewentualne oznaki przegrzewania silnika. Dzięki mojej ekspertyzie unikniesz kosztownych niespodzianek i wybierzesz auto w dobrym stanie technicznym. Skontaktuj się ze mną, a pomogę Ci w dokonaniu pewnego i świadomego zakupu!